فرصت‌های پیش روی صنعت نفت و گاز ایران در افق 2040

به گزارش شانا به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی تحولات سال‌های 2018 و 2019 و چشم‌انداز بازارهای جهانی انرژی در افق 2040 میلادی، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی ایران» آورده است: بازارهای انرژی جهان در سال 2018 وضع کم سابقه‌ای را تجربه کردند که به اعتقاد صاحبنظران نقش مهمی در تغییر سناریوهای جهانی انرژی در بلندمدت ایفا خواهد کرد.

در این مقطع باوجود کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان و رشد قیمت حامل‌های انرژی به‌ویژه نفت‌خام، رشد سریع و بی‌سابقه تقاضای انرژی و انتشار کربن مشاهده شد که ریشه در پدیده تغییرات آب و هوای جهان دارد.

این گزارش می ‌افزاید: در واقع تأثیر تغییرات آب و هوایی به‌صورت افزایش تعداد روزهای بسیار گرم و بسیار سرد در مناطق مختلف جهان، رشد غیرمعمول تقاضای انرژی برای گرمایش و سرمایش را به دنبال داشته است که موجب افزایش قابل توجه و همزمان مصرف نفت‌خام، گاز طبیعی و زغال سنگ شد.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از دیگر رویدادهای مهم سال 2018 می‌توان به ثبت دو رکورد تاریخی برای افزایش تولید نفت و گاز طبیعی از سوی ایاالت متحده اشاره کرد. دستیابی به 2.2 میلیون بشکه در روز رشد تولید نفت و افزایش تولید گاز طبیعی به میزان 520 میلیون مترمکعب در روز (معادل 19 فاز میدان گازی پارس‌جنوبی) تنها در یکسال از سوی ایالات متحده و رشد بی‌سابقه تولید LNG استرالیا با کسب سهم 40 درصدی از کل افزایش تولید LNG جهان در سال 2018 را می‌توان نقاط عطفی در بازار جهانی نفت و گاز دانست که در سال 2019 نیز این روند البته در سطحی پایین‌تر تکرار شد.

بنابراین گزارش، اتفاق مهم طرف تقاضای بازار در این مقطع زمانی، اختصاص حدود 70 درصد از رشد مصرف انرژی جهان به ترتیب به چین، ایالات متحده و هند بود که در این زمینه چین و ایالات متحده بالاترین رشد مصرف نفت و گاز و هند بیشترین سطح افزایش مصرف زغالسنگ را تجربه کردند. در مقطع زمانی مورد بررسی، تولید جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر، برق آبی و هسته‌ای رشد چشمگیری نداشت و در کنار رشد قابل توجه انرژی‌های فسیلی و رشد فزاینده انتشار کربن، نگرانی‌های جدی کارشناسان در خصوص تحقق اهداف توسعه پایدار با اتکا به اقتصاد کم کربن را به دنبال داشته است.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان می‌کند که تحولات سال 2018 بازارهای انرژی، تأثیر خود را در جدیدترین و به روزترین مطالعه انجام شده در خصوص چشم‌انداز انرژی جهان در سال 2040 میلادی که در اواخر سال 2019 منتشر شد، بجا گذاشت. آنجاکه یافته‌های بررسی‌های جدید حاکی از ادامه سلطه سوخت‌های فسیلی در سبد انرژی جهان در افق 2040 است.

در واقع با وجود کاهش نرخ رشد تقاضای سوخت‌های فسیلی، مجموعاً 74 درصد از انرژی اولیه مورد نیاز جهان توسط نفت، گاز و زغال سنگ تأمین خواهد شد. در بازار جهانی نفت، ایالات متحده، عربستان‌سعودی و روسیه ضمن حفظ جایگاه خود در سال 2040 به‌عنوان تولیدکنندگان و صادرکنندگان عمده نفت، صف خود را از سایر تولیدکنندگان جدا کردند.

در بازار جهانی گاز نیز همانند شرایط کنونی، ایالات متحده و روسیه به‌ ترتیب به‌عنوان مهمترین تولیدکنندگان گاز طبیعی فاصله خود را با سایر عرضه کنندگان در سال 2040 به میزان چشم‌گیری افزایش خواهند داد.

ظهور بازیگران جدیدی چون استرالیا، آرژانتین و چین و رشد قابل توجه تولید گاز الجزایر به‌عنوان یک تولیدکننده سنتی گاز، از دیگر ویژگی‌های بازار گاز جهان در افق 2040 است.

با توجه به تصویر ارائه شده از آینده بازارهای انرژی جهان در بلندمدت، بخش انرژی به‌ویژه صنعت نفت و گاز ایران با فرصت‌های ارزشمند و هم‌زمان تهدیدهای جدی روبه‌رو می‌شود که شایسته تأمل و توجه از سوی سیاست‌گذاران کلان انرژی کشور به‌منظور اتخاذ راهبردهای صحیح، کارآمد و به‌هنگام است.