نجلا، اهالی کجا؟
- نجلا، اهالی کجا؟
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، ابوالفضل یرافی؛ آثاری از صداوسیما که به یک قوم خاص می‌پردازند، همیشه مورد قضاوت بوده و بالأخره به هر زوری که شده جنجالی را آفریده‌اند. گاهی به درستی و بسیاری به اشتباه. عده‌ای همیشه منتظرند که آن سریال یا محصول را هر چه سریع‌تر از آنتن صداوسیما پایین بکشند و دست به فیلترینگ و سانسور خودجوشانه بزنند.
نماینده مردم آبادان در مجلس با انتقادهای تکراری، به مانند باقی اعتراضات نسبت به محصولات قومیتی، گفته است که این سریال «رفتارهای نامطلوبی را به مردم آبادان نسبت می‌دهد.» و خواستار توقف پخش سریال نجلا شده است. سوای این ذهنیت زشت توقف یک سریال که باعث پایمال شدن تلاش عده‌ای بوده است (بدون در نظر گرفتن نتیجه کار) و در ادامه‌ی همان تعصب بی‌جاست، همه می‌خواهند که شخصیت‌های سریال‌های قوم آنها از اصحاب امام و پیامبران و قهرمانان اساطیری باشند و فیلمنامه‌نویس غلط می‌کند شخصیت‌های جذاب منفی و یا حتی خاکستری بنویسد. اما در این مورد خاص، این دست از اعتراض‌ها به سبک آقای نماینده، باعث چشم پوشی از عیب‌های بسیار بزرگ سریال نجلا می‌شود.سریال نجلا به نوعی یک تحریف هویت مردم خوزستان است. این‌ها نه آبادانی‌اند و نه عرب! در بین بازیگران اصلی سریال هیچ‌کدام آبادانی که نیستند هیچ، خوزستانی هم نیستند. در حالی که آبادان علاقه‌مندان زیادی به بازیگری دارد و احتمالاً برگزاری یک تست بازیگری می‌توانست چند بازیگر خوب برای آنها به ارمغان بیاورد. همچنین در کنار اهواز، آبادان هم شبکه تلویزیونی فعالی دارد. اما انگار که هیچ تلاشی برای پیدا کردن استعداد‌های بومی نکرده‌اند و بومی‌ترین نقش‌ها را به غیر بومی‌ترین‌ها داده‌اند.
اما می‌توان از این مورد چشم‌پوشی کرد، به شرط این‌که با گریم و بازی و لهجه مناسب، یک فرد آبادانی را به درستی بازتاب داد. اما حدس بزنید که چه شد؟ آنها به همان «مو فلانُم» و «کوکا» برای یک اثر جدی بسنده کردند. لهجه‌ها واقعاً خنده‌دارند. من یک نفر را ندیده‌ام که مثل آقای ضیایی در آبادان و خرمشهر صحبت کند.
انگار که به جای تمرین جدی لهجه زبان عربی با متخصصان، از کلیپ‌های جناب خان استفاده کرده‌اند. جالب است که این حتی چیزی شبیه به لهجه عربی هم نیست. آیا قاریان با این لحن قرآن می‌خوانند؟ این اصلاً لهجه نیست. همان زبان فارسی است به همراه مقدار غیر قابل تحملی از ضمه و «واو».
«نجلا» شهر را به طور کلی بی‌خیال شده است. آبادان شهرسازی خاصی دارد و پر از مکان‌های خاص است. بریم و بوارده، کلیساها، فیدوس، پالایشگاه، فیه، بازارهای متعدد آبادان، این ها تنها چند تا از مکان‌های مهم آبادان است. اما از این‌ها بسیار کم می‌بینیم. جای آن چه‌چیز نشان می‌دهند؟ مقدار زیادی آب و نیزار! کلیشه‌ای‌ترین دیدگاه به آبادان و خرمشهر.
آبادان تا قبل از جنگ شهری بیش از نیم میلیون جمعیت داشت و افراد مختلفی از طیف‌های زیادی ساکن آنجا بوده‌اند. از آن جنب و جوش فوق‌العاده آبادان در سریال چه‌چیز می‌بینید؟ سازندگان این سریال با چشم پوشی از پژوهشی مناسب، انتخاب لوکیشن‌های داخلی و شهرکی و انتخاب بازیگر نادرست و بدتر از آن، تمرین ندادن آنها برای ایفای چنین نقش‌هایی، به کاریکاتوری از یک فرد جنوب خوزستانی دست پیدا می‌کنند. کاریکاتوری که البته تازگی ندارد و بارها ما چنین برداشت‌های بسیار سطحی‌ای از مردم خوزستان را دیده‌ایم.
این عرب‌زبانانی که در نجلا می‌بینید، وجود ندارند. بلکه حاصل تخیلات سازندگان سریال هستند. در مقابل نجلا، سریال «نون‌خ» را مد نظر قرار بدهید. سریالی که با انتخاب بازیگران بومی و انتخاب لوکیشن‌های واقعی، توانست به موفقیتی بزرگ دست پیدا کند.
بار دیگر تکرار کنم که بحث این‌جا فیلم‌نامه و داستان نیست. چرا که اغلب این نقدها همیشه با جانب‌داری و تعصب همراه است و هیچ‌گاه سازنده نیست. پایین آوردن اثر از آنتن هم کاری بسیار عجولانه و بی‌منطق است. سرکوب و سانسور، چیزی است که عموم مردم و مسئولین از صداوسیما گله دارند، اما به وقتش انگار که خودشان نفر اول در صف هستند. برای ساخت یک اثری که چنین عناصر بومی زیادی را در خود دارد، بهتر است که از هنرمندان آنجا و متخصصان آنجا استفاده شود. نه این‌که حدس و خیال کار را پیش ببرند.
ابوالفضل یرافی - دانشجوی کارشناسی کارگردانی تلویزیون دانشگاه صدا و سیما
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.